"In september is hét te doen! Als je je klas dan niet in de hand krijgt, zal het je nooit meer lukken!" Die uiterst inspirerende, motiverende en wijze woorden (voelt u de ironie tot daar?) kreeg ik aan het begin van mijn schoolse carrière gratis en voor niks mee. Met knikkende knieën gooide ik mezelf de puber-arena in om, gewapend met een dosis strenge blikken, een onweerlegbare autoritaire houding en een resem snedige opmerkingen, mijn publiek aan mijn zijde te krijgen. Ik had immers maar 1 kans om een eerste indruk te maken. In gedachten zag ik mijn vervanger al in de dug-out zitten, klaar om de spieren op te warmen voor het moment dat ik genadeloos zou uitvallen. Keihard tegen de vlakte. Getackeld door mijn eigen klas. Game over!
Toegegeven, het is een gedachte die me, na meer dan 10 jaar, nog steeds door het hoofd schiet bij de start van het nieuwe schooljaar. De nacht voor 1 september is er altijd eentje van het woelige type. Wat draaien en keren en piekeren: "Wat als het me niet lukt? Wat als ik keihard de controle over mijn klas verlies?" De droom (nachtmerrie) die daarop volgt, is er eentje waarbij ik ineen gekruld op de grond lig en de klas wordt uitgeveegd (met een giga-bezem) door een bende joelende tieners. Buiten gedragen, dus! Genadeloos!
"Ik droomde dat ik ineen gekruld op de grond lag en de klas werd uitgeveegd (met een giga-bezem) door een bende joelende tieners."
Ik hoop voor jou dat de droom over de bezem en de joelende tieners je niet bekend in de oren klinkt. Het is geen nachtelijk pretje, ik kan het u verzekeren. Maar de ongerustheid over het verloop van het nieuwe schooljaar is vermoedelijk een gevoel dat menig leerkracht wèl herkent. Hoeveel jaren je ook op de onderwijs-teller hebt staan, die 1e september blijft 'een ding'. Het is altijd een beetje een blind date waarvan je beseft dat die alle kanten op kan gaan. Van een coup de foudre, over voorzichtige interesse tot totale afkeer. Het hele arsenaal aan mogelijkheden, dus! (Maar laten we absoluut niet uitgaan van die laatste optie.)
De windvlieger
Die blind date beleef ik tegenwoordig op een heel andere manier dan enkele jaren terug. In de allereerste les van het schooljaar toon ik mijn leerlingen altijd een foto van een windvlieger. Ik vergelijk ons traject samen met het besturen van een windvlieger. "Jullie zijn de windvlieger. Ik heb de touwen in handen. In het begin van het schooljaar moeten we op zoek gaan naar de wind: hoe voelt die aan? Is die rustig? Is die krachtig? Afhankelijk daarvan kan ik de touwen al dan niet losser laten. Als alles goed verloopt en de wind zit zalig in de rug, dan laat ik het touw telkens wat losser en losser. Tot wanneer de touwen volledig ontsponnen zijn. De vlieger beweegt zich heen en weer op de stootjes van de wind. Soms scheert die over het zand, soms fladdert die hoog in de lucht. Maar nooit stort die neer op het strand. Want ik heb de teugels goed vast... Als de wind onvoorspelbaar blijft, dan houd ik de teugels goed strak. Dat is nodig of anders ben ik mijn windvlieger helemaal kwijt. En dat is wel het laatste wat ik wil."
Gefrons, gemompel, geschuifel bij mijn publiek. Een ijzige stilte valt vervolgens over de kersverse klas. 'Wat bedoelt de leerkracht? Gaan we windvliegeren? Wat is dit?! Enige duiding is nodig. Een gesprek ontrolt zich. Lijnen, gevoeligheden, interesses, persoonlijkheden worden afgetast. De windvlieger zet aan tot connectie tussen leraar en klas. En langzaam maar zeker vallen maskers af en komen ware aarden aan de oppervlakte drijven.
Ridderlijk schouwspel
Ik trek de arena niet langer in met gekruiste degens. Of getrokken zwaard. Of onwrikbare maliënkolder. Dat deed ik jaren terug wél. Ik moest me wapenen voor het schooljaar dat zou komen. Of dat dacht ik toch. Dat die maliënkolder me niet echt lekker zat, was bijzaak. Het was nu eenmaal nódig!
Dezer dagen trek ik de puber-arena in met een windvlieger. Niet direct indrukwekkend, dat geef ik toe. Maar het is een manier die de mijne is. Die bij mij past. Die goed aanvoelt. Die de lijnen uitzet waarin ik geloof. En die als gevolg daarvan ook massa's geloofwaardiger is dan mijn (lachwekkend) ridderlijk schouwspel van zwaarden en degens.
Ik wens het u toe! Een schooljaar op maat van ... jezelf. Eentje waarin het leuk toeven is. Waarin het jasje niet te strak zit, maar precies goed past.